พระจันทร์ครึ่งซีก

ชื่อวิทยาศาสตร์ Lobelia chinensis Lour.

(ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Lobelia caespitosa Blume, Lobelia campanuloides Thunb., Lobelia radicans Thunb.)

ชื่อสามัญ Chinese lobelia

วงศ์ CAMPANULACEAE

ชื่อท้องถิ่นอื่น บัวครึ่งซีก (ชัยนาท), ผักขี้ส้ม (สกลนคร), ปั้วใบไน้ (จีน), ปัวปีไน้ ปั้วปีไน้ (จีนแต้จิ๋ว), ป้านเปียนเหลียม ป้านเปียนเหลียน (จีนกลาง) เป็นต้น

ลักษณะ

เป็นพรรณไม้ล้มลุกขนาดเล็กคล้ายหญ้า อายุหลายปี ลำต้นมักทอดเลื้อยไปตามพื้นผิวดิน ชูส่วนยอดขึ้น ลำต้นมีความสูงได้ประมาณ 5-20 เซนติเมตร ลำต้นเป็นสีเขียวหรือสีแดงอมเขียว ผิวเรียบเป็นมัน มีลักษณะเรียวเล็กและมีข้อ ถ้าหักลำต้นจะมีน้ำยางขาวขุ่นเหมือนน้ำนมไหลซึมออกมา รากใต้ดินมีขนาดเล็กกลมสีเหลืองอ่อน ภายในเป็นสีขาว ตามข้อของลำต้นจะมีใบ หรือกิ่งออกสลับกัน และมีรากฝอยแตกออกมาตามข้อ ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการแยกต้นปักชำ พบทั่วไปในประเทศจีน มีเขตการกระจายพันธุ์กว้าง พบได้ตั้งแต่อินเดีย ศรีลังกา พม่า จีน ภูมิภาคอินโดจีน คาบสมุทรมลายู เกาหลี ญี่ปุ่น ไต้หวัน ส่วนในประเทศไทยพบขึ้นกระจายแบบห่าง ๆ ทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงใต้ โดยมักขึ้นตามที่โล่งที่ชื้นแฉะ ที่ระดับความสูงประมาณ 100-300 เมตร จากระดับน้ำทะเล ออกดอกและติดผลในช่วงประมาณเดือนพฤษภาคมถึงเดือนตุลาคม

ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ ลักษณะของใบเป็นรูปหอก รูปขอบขนาน รูปแถบ หรือรูปรี ปลายใบแหลม โคนใบตัด กลม หรือมน ส่วนขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อยมนตื้น ๆ แบบห่าง ๆ เกือบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 0.2-0.6 เซนติเมตร และยาวประมาณ 1-2 เซนติเมตร หลังใบและท้องใบเรียบเกลี้ยงเป็นมัน ก้านใบสั้นมากหรือไม่มีก้านใบ

ออกดอกเดี่ยว ๆ ตามซอกใบ ก้านดอกยาวประมาณ 1.2-3.5 เซนติเมตร ดอกเป็นสีม่วงอ่อนหรือสีขาว กลีบดอกมี 5 กลีบ รูปรียาว ปลายกลีบดอกแหลม เรียงกันเป็นครึ่งวงกลม โคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอด แต่หลอดดอกแยกผ่าออก ทำให้กลีบดอกเรียงตัวกันอยู่เพียงด้านเดียว หลอดดอกด้านนอกมีขนสีขาว กลีบเลี้ยงสีเขียวอมม่วงมี 5 กลีบ ดอกมีเกสรเพศผู้ 5 อัน มีขนเล็กน้อย และมีเกสรเพศเมีย 1 อัน ก้านชูเกสรเพศเมียสั้น ปลายแยกเป็น 2 แฉก รังไข่อยู่ใต้วงกลีบ มี 2 ห้อง เมื่อดอกบานกลีบดอกจะแยกไปทางเดียวดูคล้ายเป็นดอกบัวครึ่งซีก โดยดอกนั้นจะบานในช่วงฤดูร้อน

ผลพบได้ในบริเวณดอก มีขนาดเล็ก ยาวประมาณ 4-6 มิลลิเมตร ผลเมื่อแห้งและแตกออกได้ ภายในมีเมล็ดมาก ลักษณะของเมล็ดเป็นรูปรีแบน

รูปภาพและข้อมูลอ้างอิง https://medthai.com/พระจันทร์ครึ่งซีก/